W polskim systemie legislacyjnym status prawny związku pomiędzy dwoma osobami ma kluczowe znaczenie w wielu przypadkach – poczynając od kwestii spadkowych poprzez alimenty, darowizny i długi, na wzajemnych rozliczeniach, wspólnych dzieciach i majątku kończąc. Małżeństwo to obecnie wciąż najpowszechniejszy (i jedyny w pełni uregulowany prawnie) model życia razem, ale zdecydowanie nie jedyny. Coraz większą popularnością cieszy się konkubinat (często określany współcześnie jako związek partnerski), jednak osoby pozostające w związkach nieformalnych muszą liczyć się z wieloma niedogodnościami w kontekście szeroko rozumianej branży ubezpieczeniowej i obowiązujących w Polsce regulacji prawnych. Jak to wygląda w praktyce? Zapraszamy do lektury!

O tym, jak duże znaczenie ma status prawny związku, w jakim pozostajesz, najlepiej świadczy fakt, że definicja konkubinatu została wypracowana właśnie przez orzecznictwo, jako konsekwencja toczących się procesów sądowych.

Zanim wskażemy, czy i jakie są różnice pomiędzy małżeństwem a konkubinatem/związkiem partnerskim z perspektywy towarzystwa ubezpieczeniowego, przywołajmy ich definicje stosowane w orzecznictwie oraz w doktrynie prawa. Podkreślmy raz jeszcze: zarówno konkubinat, jak związek partnerski nie mają w polskim systemie legislacyjnym ustawowej definicji.

Konkubinat najczęściej jest w polskim orzecznictwie definiowany jako nieformalny i trwały związek dwóch osób pozostających ze sobą we wspólnym pożyciu tak, jakby byli małżeństwem (choć małżonkami nie są), charakteryzujący się istnieniem więzi emocjonalnej, ekonomicznej i fizycznej.

Warto podkreślić, że nie jest to jedyna definicja, na jaką można się natknąć przeglądając wyroki sądowe. W istniejącym orzecznictwie brak bowiem całkowitej jednomyślności co do definicji konkubinatu. To o tyle istotne, że pozostawanie w konkubinacie, czyli bez formalnego zawarcia związku małżeńskiego może być przyczyną wielu problemów natury prawnej w sytuacji, gdy np. jednemu z konkubentów coś się stanie.

Związek partnerski. Aktualna i uniwersalna definicja związku partnerskiego spotykana na gruncie prawa EU stanowi, że tzw. „rejestrowany” związek partnerski oznacza dwie osoby tej samej lub różnej płci, żyjące w tym samym gospodarstwie domowym, które nie zawarły ze sobą związku małżeńskiego, ale wzajemne relacje tych osób są natury małżeńskiej. Należy zauważyć, że w zależności od kraju zakres praw i obowiązków stron związku partnerskiego istotnie się różni, co w praktyce oznacza, że w części państw osoby pozostające w związkach partnerskich mają identyczne prawa i obowiązki jak małżonkowie, natomiast w innych krajach jedynie część praw przysługujących małżonkom na gruncie prawa cywilnego danego państwa.

Warto zauważyć, że w Polsce konkubinat i związek partnerski traktowane są jako pojęcia tożsame.

Małżeństwo w polskim systemie prawnym to natomiast usankcjonowany, trwały i równoprawny związek między mężczyzną i kobietą, który zostaje zawarty, gdy jednocześnie złożą oni przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego (USC) oświadczenie, że wstępują ze sobą w związek małżeński albo w obecności duchownego oświadczą wolę zawarcia małżeństwa i kierownik USC następnie sporządzi akt małżeństwa.

Kluczowe różnice między małżeństwem a związkiem partnerskim (konkubinatem) przedstawia poniższa tabela.

Towarzystwa ubezpieczeniowe konstruując oferty ubezpieczeniowe zazwyczaj nie stosują rozróżnień na małżeństwo i konkubinat (związki partnerskie). Wynika to z faktu, że zarówno Generali, jak i pozostali ubezpieczyciele prowadzący działalność na polskim rynku, starają się dostosować zakres i formy ochrony ubezpieczeniowej do realnych, aktualnych potrzeb swoich klientów. System legislacyjny jest z natury rzeczy mniej podatny na zmiany wynikające z dynamiki rozwoju społecznego czy gospodarczego.

Z perspektywy ubezpieczyciela kwestią istotną i wiążącą jest definicja konkubenta lub partnera zawarta w OWU i/lub umowie zawartej przez klienta z towarzystwem ubezpieczeniowym. W przypadku ubezpieczeń dostępnych w Generali definicja ta jest wykrystalizowana od wielu lat i jednakowo traktuje małżonka, partnera/konkubenta, niezależnie od formalizacji relacji, czy płci. Warto wiedzieć, że osoby pozostające w związkach nieformalnych są zgodnie z OWU ubezpieczeń majątkowych z oferty Generali definiowane jako Osoby Bliskie.

Jeśli pozostajesz w związku nieformalnym, pamiętaj o tym, aby zawsze dokładnie czytać OWU i inne zapisy w umowach ubezpieczeniowych, dzięki czemu unikniesz ewentualnych zaskoczeń w chwili, gdy zajdzie konieczność skorzystania z danego ubezpieczenia.

Pomimo znacznego uproszczenia języka, jakim pisane są obecnie umowy ubezpieczeniowe, specjalistyczne słownictwo używane w branży ubezpieczeniowej może czasami sprawiać kłopoty. Jednym z takich "obszarów problemowych" jest świadomość różnic między pojęciami "ubezpieczający", "ubezpieczony" i "uposażony". Zdarza się, że są one stosowane w języku potocznym zamiennie, ale jest to błąd, ponieważ ich zakres znaczeniowy jest różny. Na czym dokładnie polegają różnice i jakie ma to znaczenie praktyczne?

Ubezpieczający to po prostu osoba lub firma, która zawiera umowę ubezpieczenia z ubezpieczycielem i zobowiązuje się do opłacania wymaganych składek. Co ważne, ubezpieczający może wykupić ubezpieczenie na rzecz kogoś innego, np. rodzic ubezpiecza swoje dziecko.

Ubezpieczony to z kolei osoba, która została objęta ochroną ubezpieczeniową zgodnie z zapisami umowy ubezpieczenia zawartej miedzy ubezpieczającym a ubezpieczycielem. Kiedy ubezpieczający zawiera umowę we własnym imieniu i na własną rzecz, jest również ubezpieczonym, natomiast gdy umowa jest zawierana na rzecz kogoś innego (np. gdy ubezpieczonym jest dziecko), ubezpieczający i ubezpieczony to inne osoby.

Kim zatem jest uposażony?

Zacznijmy od tego, że ubezpieczony i uposażony to nie jest ta sama osoba, a samo pojęcie "uposażony" zazwyczaj występuje w ubezpieczeniach na życie i ubezpieczeniach NNW. Wynika to z faktu, że uposażony to osoba, która została wskazana przez ubezpieczającego w umowie ubezpieczenia jako uprawniona do odebrania odszkodowania za śmierć ubezpieczonego.

Co oczywiste, uposażonym nie może być w takim przypadku osoba ubezpieczona. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi ubezpieczający może, za zgodą ubezpieczonego, wskazać przynajmniej 1 uposażonego i nie muszą to być osoby z najbliższej rodziny ani z nim spokrewnione. Prawo dopuszcza możliwość wskazania jako uposażonego osoby obcej w rozumieniu przepisów ustawowych.

Dowiedz się, na co jeszcze musisz zwrócić uwagę w OWU ubezpieczenia zanim podpiszesz umowę

Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa, nikt nie ma obowiązku wskazywania uposażonych/uposażonego, jest to czynność opcjonalna, ale wiele osób z tej możliwości korzysta. Jeżeli chodzi o konkubentów/partnerów to mogą oni bez żadnych przeszkód zostać wskazani jako uposażeni w ubezpieczeniu. Warto tu również podkreślić, że w przypadku ubezpieczenia "Generali, z myślą o całym Twoim życiu" możliwe jest zawarcie do 6 umów, a do każdej z nich można wskazać innego uposażonego.

Potrzebujesz więcej informacji? Odwiedź Strefę Klienta Generali TU SA!

Zatem z formalnoprawnego punktu widzenia konkubent/partner mogą być wskazani jako uposażeni. Dzięki temu można zabezpieczyć bliską osobę finansowo po śmierci konkubenta/partnera życiowego czy małżonka niezależnie od tego, czy pozostają w związku formalnym czy nieformalnym. Towarzystwa ubezpieczeniowe wprowadzają oferty, które pozwalają skorzystać z ochrony ubezpieczeniowej w tym samym stopniu małżonkom, co osobom związanym ze sobą w sposób nieformalny.