Aby ułatwić naszym Czytelnikom zapoznanie się ze specjalistycznym słownictwem wykorzystywanym w umowach, podzieliliśmy nasz słownik pojęć ubezpieczeniowych na trzy główne części. W pierwszej z nich wyjaśniamy terminy, które znajdują się w praktycznie każdej umowie ubezpieczeniowej. Druga część słownika obejmuje terminologię używaną nieco rzadziej, ale wciąż niezwykle istotną dla osoby zawierającej umowę – tu objaśniamy pojęcia pojawiające się w określonych typach umów ubezpieczeniowych, jak np. ubezpieczenie nieruchomości czy ubezpieczenie pojazdu. W ostatniej części naszego słownika znajdują się terminy, na które można się natknąć zdecydowanie rzadziej, ale warto wiedzieć, co dokładnie się za nimi kryje.

Zacznijmy zatem od wyjaśnienia najważniejszych określeń i terminów używanych w umowach ubezpieczeniowych:

• ogólne warunki ubezpieczenia (OWU) – są to warunki, na które zgadzają się obie strony zawartej umowy (czyli ubezpieczający i ubezpieczyciel). Określa się w nich zakres ubezpieczenia, obowiązki towarzystwa ubezpieczeniowego oraz osoby ubezpieczonej, czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela, wyłączenia odpowiedzialności, sposób wypłaty odszkodowania i metody ustalania wielkości szkody.
• zakres ubezpieczenia – lista zdarzeń ubezpieczeniowych, za które osobie ubezpieczonej zostanie wypłacone odszkodowanie. Co ważne, każdy typ polisy ma odrębny zakres ubezpieczenia, a im więcej zdarzeń wchodzi w zakres ubezpieczenia, tym szersza ochrona (i wyższa składka).
• cesja – to przekazanie prawa do odszkodowania wynikającego z umowy na inną osobę bądź firmę. Z cesją najczęściej mamy do czynienia w przypadku kredytów hipotecznych, gdzie kredytobiorca przekazuje swoje prawo do odszkodowania na bank, który udzielił mu kredytu.
• karencja – okres jaki musi minąć od zawarcia umowy do chwili, w której polisa gwarantuje pełną ochronę ubezpieczeniową. Zwykle w okresie karencji ochrona ubezpieczeniowa nie obowiązuje albo jest dostępna jedynie w minimalnym zakresie.
• szkoda – strata spowodowana przez jedno ze zdarzeń ubezpieczeniowych, za którą ubezpieczyciel wypłaca odszkodowanie lub organizuje pomoc zgodnie z zawartą umową. Główne rodzaje szkód to szkoda majątkowa (strata w dobrach materialnych poszkodowanego) i szkoda niemajątkowa (strata w dobrach niematerialnych, jak np. zdrowie).
• szkoda na osobie – strata w obrębie dóbr materialnych bądź niematerialnych osoby poszkodowanej w wyniku śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia.
• szkoda w mieniu – strata w obrębie majątku poszkodowanego, będąca następstwem zniszczenia, utraty lub uszkodzenia mienia.
• nieszczęśliwy wypadek – w umowach oznaczany często skrótem NW; nagłe, przypadkowe zdarzenie, wywołane zewnętrzną przyczyną, skutkujące uszkodzeniami ciała, rozstrojem zdrowia lub śmiercią. Co istotne, każde towarzystwo ubezpieczeniowe ma własną definicję nieszczęśliwego wypadku, ponieważ w polskich przepisach prawa nie podano jego ustawowej definicji.
• osoba trzecia – w kontekście ubezpieczenia jest to każda osoba, która nie jest objęta umową ubezpieczenia a wobec której ubezpieczony ponosi odpowiedzialność za wyrządzoną jej szkodę.
• osoba bliska – Towarzystwa Ubezpieczeniowe mają różne definicje, np.małżonek lub osoba pozostająca z ubezpieczonym w konkubinacie, rodzeństwo, rodzice, ojczym, macocha, dziadkowie, wnuki, teściowie, zięciowie, synowe, dzieci, przysposobiony, przysposabiający. Towarzystwa ubezpieczeniowe mogą mieć różne definicje.
• osoba objęta ubezpieczeniem – w odniesieniu do umów ubezpieczeniowych najczęściej jest to: ubezpieczony (osoba fizyczna), osoby bliskie prowadzące lub pozostające z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym, a także osoby bliskie zamieszkujące wspólnie dom lub mieszkanie w miejscu ubezpieczenia. Należy zawsze sprawdzić definicję w OWU.
• szkoda całkowita – strata, w wyniku której dobro objęte ubezpieczeniem (np. nieruchomość lub pojazd) ulega całkowitemu zniszczeniu albo zostaje utracone, lub gdy naprawa nie jest opłacalna (wyjątkiem jest ubezpieczenie Autocasco, w którym OWU precyzuje moment zajścia szkody całkowitej jako procent uszkodzeń - np. 70%). Należy zawsze sprawdzić definicję w OWU.
• ryzyko ubezpieczeniowe – prawdopodobieństwo, z jakim może wystąpić zdarzenie ubezpieczeniowe, w następstwie którego ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie ubezpieczonemu, lub uposażonemu w ubezpieczeniach na życie. Co ważne, nie jest to wartość stała – zmienia się w czasie i wpływa na wysokość składki ubezpieczeniowej.
• all risk – ubezpieczenie All Risk to polisa obejmująca wszystkie ryzyka ubezpieczeniowe, które nie zostały w OWU jasno wymienione jako wyłączone z zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela.
• ubezpieczający – osoba lub firma zawierająca umowę z ubezpieczycielem i zobowiązująca się do opłacania składek zgodnie z przewidzianym harmonogramem. Warto mieć na uwadze, że ubezpieczający i ubezpieczony nie musi być tą samą osobą – np. w przypadku ubezpieczenia ucznia ubezpieczającym jest rodzic, a ubezpieczonym dziecko.
• ubezpieczony – osoba objęta ochroną ubezpieczeniową zgodnie z zapisami w umowie.
• ubezpieczyciel – towarzystwo ubezpieczeniowe, które prowadzi działalność ubezpieczeniową i reasekuracyjną zgodnie z obowiązującymi przepisami krajowymi. Zezwolenia na prowadzenie działalności w tym zakresie wydaje Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), która sprawuje także kontrolę nad ubezpieczycielem.
• uposażony – osoba wskazana w umowie ubezpieczenia na życie z ubezpieczycielem jako uprawniona do odbioru odszkodowania należnego za śmierć ubezpieczonego. Ubezpieczający może wskazać większą niż 1 liczbę uposażonych i nie muszą to być osoby bliskie, ale w każdym przypadku konieczne jest podanie wymaganych przez ubezpieczyciela danych identyfikacyjnych. Nie ma obowiązku wskazywania osoby uposażonej.
• wartość odtworzeniowa – jest to wartość, jaką miał przedmiot ubezpieczenia przed wystąpieniem szkody.
• wartość rzeczywista – określana także jako wartość amortyzowana. To wartość odtworzeniowa pomniejszona o rzeczywiste zużycie techniczne przedmiotu ubezpieczenia.

Poniżej prezentujemy wyjaśnienie pozostałych pojęć powszechnie pojawiających się w umowach ubezpieczeniowych, choć nie w każdym typie umowy wszystkie te pojęcia będą występować.

• stan surowy zamknięty – termin ten nie posiada ustawowej definicji na gruncie polskich przepisów budowlanych. Towarzystwa ubezpieczeniowe najczęściej określają go jako etap budowy, na którym budynek posiada dach, kompletną konstrukcję nośną oraz ma zamontowane okna i drzwi.
• powierzchnia użytkowa – łączna powierzchnia pomieszczeń domu lub mieszkania przeznaczona do użytku (sumarycznie na wszystkich kondygnacjach). Co ważne, istnieje kilka różnych definicji tego terminu, dlatego zawsze należy sprawdzić, którą z nich wykorzystuje dany ubezpieczyciel.
• pustostan – brak ustawowej definicji tego pojęcia. Ubezpieczyciele przyjmują najczęściej, że jest to nieruchomość nieużytkowana lub niezamieszkała nieprzerwanie przez określony czas i pozbawiona opieki oraz nadzoru przez osoby do tego upoważnione lub przez osoby objęte ubezpieczeniem. Należy sprawdzić w OWU.
• sporty wysokiego ryzyka – każda dyscyplina, której amatorskie lub zawodowe uprawianie odbywa się w warunkach zagrażających zdrowiu lub życiu. Co ważne, każdy ubezpieczyciel indywidualnie precyzuje w OWU, które sporty wchodzą w zakres tego określenia.
• ruchomości domowe – przedmioty (mienie ruchome) należące do osób objętych ubezpieczeniem, które nie są na stałe wbudowane lub wmontowane. Ubezpieczenie niektórych ruchomości domowych wymaga opłacenia dodatkowej składki.
• pomieszczenie przynależne – pomieszczenie przypisane do danej nieruchomości, ale nie pełniące funkcji mieszkaniowej np. piwnica.
• konsumpcja sumy ubezpieczenia – zmniejszenie sumy ubezpieczenia o kwotę odszkodowania wypłaconego przez ubezpieczyciela, w tzw. roku polisowym.
• koszty poszukiwania przyczyny szkody – wydatki (uzasadnione i odpowiednio udokumentowane), jakie zostały poniesione w celu ustalenia przyczyny wystąpienia szkody i jej naprawy.
• zabezpieczenia przeciwkradzieżowe – własne środki ochrony nieruchomości stosowane przez jej właściciela celem utrudnienia lub uniemożliwienia włamania i kradzieży. Najczęściej do tej kategorii zalicza się: alarm lokalny, alarm z powiadomieniem, drzwi antywłamaniowe, kraty, rolety lub szyby antywłamaniowe, domofon oraz stały dozór fizyczny.

Z perspektywy konsumenta zamierzającego podpisać umowę ubezpieczeniową, znaczenie mają także i poniższe pojęcia oraz ich definicje.

• assistance – oznacza dodatkowe usługi w zakresie pomocy ubezpieczonemu. Dokładny zakres usług assistance zawsze jest sprecyzowany w umowie.
• niedoubezpieczenie – to sytuacja, w której suma ubezpieczenia jest niższa, niż realna wartość ubezpieczonego mienia. Jest to niekorzystne dla ubezpieczonego ze względu na to, że uzyskane odszkodowanie nie pokryje pełnej wartości szkody.
• UFG – Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, czyli dedykowany fundusz ochronny, z którego wypłacane są odszkodowania należne niewinnym ofiarom wypadków spowodowanych przez nieubezpieczonych właścicieli pojazdów, nieubezpieczonych rolników lub sprawców, którzy zbiegli z miejsca wypadku i pozostają nieznani.

Potrzebujesz więcej informacji o ubezpieczeniach z oferty Generali? Odwiedź Strefę Klienta!